Za razliku od svojih prethodnika, koji su godinama boračku populaciju koristili za uhljebljenje stranačkih poslušnika, uvodeći u pravo mnoge koji ne samo da nisu bili branioci, nego nisu ni bili u Bosni i Hercegovini u ratnom periodu, aktuelna Vlada i Ministarstvo uhvatili su se ukoštac sa pitanjem lažnih boraca, zbog koji su se iz federalnog budžeta godinama u privatne džepove odlijevali milioni konvertibilnih maraka.

O kako obimnom i politički nepopularnom potezu je riječ, najbolje ilustruje podatak da je revizorske timove Ministarstva dočekala lista od 585.000 “papirnatih“ branilaca (265 hiljada više nego što ih je bilo evindentirano na kraju rata!?), od kojih je u 2010. pravo na neku vrstu boračke naknade ostarivalo njih između 102.849 (januar) i 101.950 (decembar), kojima je u toj godini ukupno isplaćeno 325,57 miliona KM.

Koordinirane opstrukcije

Unatoč brojnim opstrukcijama procesa boračke revizije, lista korisnika boračkih naknada sukcesivno je čišćena od onih koji su to pravo stekli na nezakonit način, tako da je već do kraja 2011. broj korisnika sveden ispod sto hiljada – na 99.748 i obim isplate je smanjen na 321,5 miliona KM. Na kraju 2012. godine ukupan broj korisnika iznosio je 96.575, a isplaćeno im je ukupno 312,4 miliona KM. Do decembra 2013. godine broj korisnika je pao na 94.927, a isplaćen je ukupno 308,1 milion KM. Trend smanjenja broja korisnika boračkih naknada nastavljen je i u 2014. godini, tako da je od početka provođenja Zakona o reviziji po tom osnovu ostvarena ušteda od 341,2 hiljade KM mjesečno, odnosno 4,1 miliona KM godišnje, što zaključno sa posljednjom, avgustovskom isplatom, daje oko 55 miliona KM ušteđenih budžetskih sredstava, kojima je, između ostalog, omogućeno da se u potpunosti izmiri godinama gomilani duga prethodnih vlada prema borcima, koji je iznosio više od 150 miliona KM.

Ono što svakako treba napomeuti, jeste da se u nastavku revizije mogu očekivati dodatne uštede, jer je revizorskim timovima u međuvremenu omogućeno da svoj posao obavljaju i u općinama Grude, Ljubuški, Posušje i Široki Brijeg, koje su donedavno u potpunosti opstruirale reviziju kojoj podliježe tamošnji 4.121 korisnik boračkih invalidnina. Naravno, pod uslovom da ponovo ne bude koordinirane opstrukcije iz političkih centara koji su u boračka prava uvodili osobe kojima ona ni po koem osnovu ne pripadaju, a što je posebno bilo izraženo u periodu između 2004. i 2009. godine, kada je boračke povlastice dobilo 30.000 osoba, od kojih su mnogi visoki stranački funkcioneri SDA i HDZ, tako da je u nekim sredinama, poput Zapadnohercegovačkog kantona, broj korisnika ličnih invalidnina naprimjer, u spomenutiom kritičnom periodu povećan za blizu 300 posto!?

Povoljne penzije

Povrh efekata ostvarenih revizijom, u skladu sa odlukom o poništenju ranijih akata o nazivima komandi, jedinica i sastava Armije RBiH, HVO-a i HOS-a, na osnovu koji su se kao komandanti bataljona tretirali i komandanti isturenih komandnih mjesta, ratnih bolnica, isturenih logističkih baza i ratnih vojnih škola, te ostvarivali pravo na povoljnu penziju od 800 KM mjesečno, čime je federalni budžet u proteklih 10 godina oštećen za oko 200 miliona KM, izvođenjem iz prava oko dvije hiljade takvih nezakonitih korisnika trebala bi se ostvariti dodatna ušteda od 1,6 miliona KM mjesečno. No, to je samo dio drugog vrućeg krompira koje je aktuelno Ministarstvo preuzelu u vidu donošenja i provedbe Zakona o povoljnijem penzionisanju branilaca odbrambeno-oslobodilačkog rata FBiH, kojim je uređena još jedna izuzetno sporna oblast koja je godinama bila regulisana u skladu sa potrebama dvojca HDZ-SDA i njihovih satelita. Navedenim zakonom, kao jedinstvena osnovica za izračun visine povoljnije penzije uvedena je zajamčena penzija isplaćena u decembru 2011. godine u skladu sa Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju, u iznosu od 414,30 KM. Ovaj zakon obuhvata ukupno 29.197 korisnika, za koje će iz budžeta na godišnjem nivou biti izdvojeno 197 miliona maraka, što predstavlja sumu koju su federalne vlasti dogovorile s Međunarodnim monetarnim fondom (MMF).

Osim onih koji su ranije primali povoljnije penzije na osnovu uredbi ranijih vlada, u pravo je uvedeno i 6.000 novih korisnika – 500 pripadnika policije koji su najmanje 12 mjeseci od 18. septembra 1991. do 23. decembra 1995. obavljali dužnosti i poslove komandanta, komandira i načelnika, 1.800 penzionisanih vojnika OSBiH, 1.700 demobilisanih boraca kojima je priznato učešće u odbrani u trajanju od najmanje tri godine pod uvjetom da imaju najmanje 20 godina penzijskog staža, te 2.000 ratnih vojnih invalida s procentom invalidnosti 60 posto ili više, koji su proglašeni vojno nesposobnim isključivo po osnovu ranjavanja na izvršenju borbenog zadatka.

Zakonom o povoljnijem penzionisanju utvrđeni su koeficijenti za svaki vojni čin, na osnovu kojih su maksimalne penzije definisane u iznosu od 414 KM za vojnika do
1.657 KM za armijskog generala ili general pukovnika. Za dobitnike najviših ratnih priznanja prve grupe – „Zlatni ljiljan”, „Zlatna policijska značka” i „Red hrvatskog trolista“ visina penzije se utvrđuje na način da se na iznose propisane na osnovu činova, dodaje osnovica od 414, 30 KM.

U konačnici, novim zakonskim rješenjem prosjek vojnih penzija smanjen je sa 762 na 491 KM, dok je najviša penzija snižena za 421 KM. S obzirom na 29.197 ukupnih korisnika i prosječno smanjenje pojedinačnih penzija za oko 130 KM, već i grubom računicom, uslovljenom činjenicom da se u mnogim slučajevima osiguranika obuhvaćenih ovim zakonom vode žalbeni postupci, zbog čega su precizne procjene još preuranjuene, može se doći do zaključka da i provedba Zakona o povoljnijem penzionisanju donosi uštedu od oko 3,8 miliona KM mjesečno ili 45,6 miliona KM godišnje.

ak/DEPO PORTAL/BLIN MAGAZIN